Auta typu VAN - miałeś takie w firmie, dzisiaj już wymarłe. Co się z nimi stało?

W pierwszej dekadzie XXI w. na polskich drogach można było spotkać specyficzne samochody dostawcze - były to głównie samochody segmentu B, z pojedynczymi modelami z segmentu A i znikomą ilością kompaktów. Dzisiaj samochody dostawcze na bazie aut osobowych już w zasadzie nie istnieją i spotkać je w Polsce w innej formie, niż rdzewiejący, poflotowy samochód z komisu z przebiegiem pół miliona km jest już naprawdę trudno.

Dlatego dzisiaj je nieco powspominamy. Dla uproszczenia, by się nie rozwlekać zanadto, będę o nich mówić per „auta typu Van”, bo zdecydowana większość z nich wyróżniała się właśnie takim przydomkiem.

Filozofia powstania takiego samochodu jest bardzo prosta - bierzesz małe, lub kompaktowe auto ze swojej oferty w podstawowej wersji wyposażenia, wymieniasz tylne szyby na blachę, lub maksymalnie je przyciemniasz, usuwasz tylną kanapę, robisz przegrodę za przednimi siedzeniami, dopisujesz mu do nazwy „van” (opcjonalne) i gotowe. Auta typu Van stanowiły alternatywę dla furgonetek bazujących na małych samochodach, dzięki prostej (ergo - taniej) konstrukcji, czy większej poręczności przy braku kilku centymetrów lepiej się wpasowywały w potrzeby konkretnych grup klientów.

Pierwsze samochody stworzone w ten sposób powstawały na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych - wśród nich można wymienić Volkswagena Golfa mk1, Opla Kadetta D/Vauxhalla Astrę I, a także Fiata Marnego, który był autem większym od kompaktowych Kadetta, czy Golfa, lecz powstał według tej samej filozofii na bazie Fiata 131. Podobne auta zaczęły powstawać także w Stanach Zjednoczonych w latach osiemdziesiątych, lecz nie na bazie małych, miejskich aut, a rodzinnych vanów.

Pierwszym autem z takim rozwiązaniem, które zdobyło popularność w Polsce, był Fiat Cinquecento Van - pokazany niemal na sam koniec produkcji „Cieniasa” w 1997 r., był mały, produkowany u nas, tak tani jak to tylko możliwe, oszczędny i jakiś niewielki towar dało się zapakować. Idealny na warunki wciąż młodego, polskiego kapitalizmu. Jeszcze większą popularność zdobyły jego następca Seicento Van, oraz następca Seicento Vana, czyli Panda Van. Szczególnie ta druga była świetnym rozwiązaniem dla firm, z uwagi na większą praktyczność niż poprzednicy (dodatkowa para drzwi, niższy próg załadunku, a nawet opcjonalny napęd 4x4). Wśród podobnych samochodów z naszych ulic, osobiście pamiętam także Opla Corsę C, Forda Fiestę, Peugeota 206 i Daewoo Matiza.

Auta typu Van z bardzo popularnych jeszcze kilkanaście lat temu, obecnie już stają się zapomnianym. Jedyne auto typu Van na polskim rynku, które znajdziemy w katalogach oferuje wiecznie po włosku spóźniony Fiat. Jest nim staruszka Panda III w wersji Van, którą znajdziemy na stronie Fiat Professional, choć najnowsze katalogi są na rok modelowy 2023. Zaś samochody, które sprzedano podczas ich największej popularności na początku I dekady XXI w., są już do cna zajeżdżane przez dostawców jedzenia.

Jednym słowem - ten segment w Polsce po prostu umarł. Wśród przyczyn znajdziemy m.in. zmiany w prawie, wprowadzone na początku ubiegłej dekady - od 2011 r. można odliczać podatek VAT już nie tylko od samochodów ciężarowych, ale także osobowych. Przez to auta typu Van przestały być potrzebne, gdyż przedsiębiorca jak potrzebuje taniego auta do floty, do weźmie zwykłą wersję która przewiezie więcej pasażerów. A jak będzie trzeba przewieźć coś większego, to po prostu złoży się siedzenia.

Jest jednak jedna, ostatnia wyspa, która wciąż może się pochwalić dużym rynkiem aut typu Van. I jest to wyspa w znaczeniu dosłownym.

W Wielkiej Brytanii auta typu Van przyjęły się lepiej niż gdziekolwiek indziej. Potocznie nazywa się je tam CDV, co jest skrótem od car-derived van - samochód dostawczy bazujący na samochodzie osobowym. Jest to również prawdopodobnie jedyny kraj, który ma je dokładnie opisane w prawie.

Oficjalna definicja prawna, opisująca taki samochód została zawarta w brytyjskiej ustawie o przepisach ruchu drogowego z 1984 r. Stanowi ona, że ​​„van bazujący na samochodzie osobowym” oznacza „pojazd towarowy, który jest dostosowany jako pochodna pojazdu osobowego i którego maksymalna masa całkowita nie przekracza dwóch ton”. Specjalne warunki prawne przekładają się też na pewne korzyści - CDV mają znacznie niższe stawki podatkowe niż auta osobowe, a także nie podlegają ograniczeniom prędkości, którymi obłożone są „duże” samochody dostawcze.

Ze względu na atrakcyjne warunki zakupu takich samochodów, w Wielkiej Brytanii sprzedawano i sprzedaje się do dziś wiele takich samochodów, na bazie przeróżnych aut. Najpopularniejszymi były znane także u nas Vauxhall Corsavan (Opel Corsa Van), czy Ford Fiesta Van, lecz były też takie, które dla polskiego odbiorcy mogą wydawać się dziwne. Dlatego na zakończenie przedstawiam krótką listę moich ulubionych samochodów typu van z rynku brytyjskiego:

Więcej motoryzacyjnych historii znajdziesz tutaj: