Jeśli powiem Wam po prostu, że zginęło 27 osób przez rok i tyle, to nic to nikomu nie powie. Trzeba te dane przedstawić w pewnym kontekście. Zatem po pierwsze: liczba zabitych w Warszawie spadła przez 30 lat o ponad 90 procent. W roku 1991 na warszawskich ulicach było tylko 51 dni bez ofiary śmiertelnej, a łącznie zginęło 314 osób. Później zaczął się długotrwały trend spadkowy, przerywany krótkimi skokami z lat 1999 i 2011. Od 2011 jedziemy już tylko w dół, choć okres pandemiczny spowodował niewielki wzrost. Proszę, oto wykres.

Być może na tle innych stolic europejskich nadal wypadamy tragicznie? Otóż również nie, ponieważ mam także do porównania dane z Berlina za ten sam okres, czyli rok 2023. W Berlinie w zeszłym roku zginęły 34 osoby, w tym jedenastu pieszych. Co ciekawe, wśród 34 ofiar, 24 to mężczyźni. Wyniki są więc podobne jak w Warszawie, z uwzględnieniem tego, że Berlin jest jednak większym miastem. Niestety nie znalazłem wyników z zeszłego roku dla czeskiej Pragi, ale w 2019 r. zginęło tam 25 osób – liczba podobna co w zeszłym roku w Warszawie. Znacznie lepiej jest w Wiedniu, bo chociaż danych dla samego Wiednia nie mam, to w całej Austrii w 2023 r. zginęło tylko 49 pieszych. Danych nie podaje Amsterdam.

Jest naprawdę bezpieczniej, widzę to mieszkając w Warszawie od ponad 40 lat. Jeszcze za czasów studenckich przechodzenie przez jezdnię wiązało się po prostu z uciekaniem przed samochodami, które pędziły jak oszalałe, nie zważając na nikogo. Pamiętam to doskonale i widzę jak jest teraz, kiedy kierowcy naprawdę uważają. Jest na tyle bezpiecznie, że moje dzieci już od paru lat idą same do szkoły (oszalałbym, musząc wozić je samochodem). Ciekawie się też robi, jak zacznie się analizować te 9 przypadków śmiertelnych wśród pieszych: dwóch weszło na czerwonym świetle na pewną śmierć, jeden został wepchnięty pod tramwaj. Grupa ofiar wśród pieszych i kierowców osiągnęła już prawie taką samą liczebność (9 i 8), podczas gdy np. w roku 2017 zginęło 34 pieszych i tylko 4 kierowców.

Wizja zero to piękna idea, ale mało realna do urzeczywistnienia, bo wypadki zawsze będą się zdarzać. Czy warto jeszcze mocniej dusić Warszawę ograniczeniami ruchu, czy można uznać, że jest OK i zatrzymać się na tym poziomie, żeby nie psuć tego, co jest akceptowalnie złe? Oczywiście władze Warszawy wybiorą pierwszy wariant, pytanie czy to cokolwiek zmieni. Gdyby na przykład dziś wprowadzić strefę Tempo 30 w całym mieście, czy od tego spadnie liczba wypadków? Przy tak małej grupie jak 9 osób rocznie może zdarzyć się, że w danym roku trzy osoby wpadną pod tramwaj (w 2022 r. były cztery takie wypadki) i już mamy brak sukcesów w walce o wizję zero.

Najgorsze jest jednak to, że aktyw musiał po cichu zmienić narrację. Wprawdzie co i raz czytam o potwornych, zabójczych, nielegalnych wyścigach które gdzieś tam się podobno w Warszawie odbywają, ale jakoś zniknęły tytuły typu „Polskie zebry toną we krwi”. Oczywiście nadal można drążyć i jątrzyć ten problem, tyle że już bez danych źródłowych, bo wtedy wyszłoby na jaw, że jest lepiej niż sądzimy.

W niemal wszystkich krajach Europy Zachodniej mamy podobną sytuację: liczba wypadków ustabilizowała się na stałym, niskim poziomie. W Warszawie również tak będzie, tzn. dojdziemy do pewnej wyrównanej wartości, którą już nie bardzo da się obniżyć, chyba że przez wprowadzenie strefy Tempo 10 i zakazu jazdy samochodem. Nie mogę się doczekać efektów ogólnego ograniczenia 30 km/h w Amsterdamie – zapewne nie zostaną one nigdy podane do publicznej wiadomości, bo niechcący ktoś mógłby zauważyć, że to nic nie dało. Na koniec przypomnę tylko, że w roku 1957 w całej Warszawie, mimo liczby samochodów wynoszącej 20 tys. (dziś ponad milion), zginęło 114 osób. To taka dana, która godzi zarówno tych, którzy sądzą że „kiedyś było lepiej”, jak też i tych uważających, że mniej aut to mniej wypadków.

Odcinków pomiar prędkości to jeden z najlepszych sposobów na regulację ruchu i jego uspokojenie. Stosunkowo proste rozwiązanie okazuje się jednym z największych postrachów kierowców. Muszą przez kilka/kilkanaście kilometrów jechać zgodnie z przepisami, co dla niektórych jest oburzające. Wjazd i zjazd z odcinka rejestrowany jest przez kamery, a algorytmy odczytują średnią prędkość na podstawie czasu przejechania danego odcinka. Następnie odsiewani są kierowcy, którzy pokonali go zbyt szybko, a później rozpoczyna się postępowanie mandatowe. Proste, skuteczne i co więcej - naprawdę trzeba się postarać, żeby złamać takie ograniczenie.

Policja właśnie podzieliła się zaskakującą informacją. 40-letnia mieszkanka Gliwic przez miesiąc uporczywie ignorowała przepisy, co skutkowało 13-krotnym złamaniem prędkości na odcinkowym pomiarze prędkości. Udało się jej to osiągnąć jeżdżąc po DK 88 w Zabrzu oraz DW 902 w Katowicach. Na kobietę nałożono aż 7600 zł grzywny i ukarano ją aż 96 punktami karnymi.

Nie wiem, co tu się wydarzyło, ale tłumaczenia są dwa. Pierwszy to to, że kierująca nic sobie nie robi z obowiązującego prawa, że jest drogowym bandytą, że ma w głowie taki beton, że nic go nie zmieni. Jest jednak drugi, który bardziej do mnie trafia - kobieta nie wiedziała, że jest pod okiem kamer. Zobaczcie na znak odcinkowego pomiaru prędkości - niebieska tablica z ikonami, które mają przypominać radar, innym przypominają kamery, ale istnieje szansa, że niektórym nie mówią nic. W przypadku radarów klasycznych jest łatwo - jest ostrzeżenie, widać żółtą skrzynkę. Nie da się tego pomylić. Natomiast odcinkowe pomiary prędkości są niewinne.

Kierująca ma 40 lat, więc prawo jazdy zrobiła 22 lata temu (przy założeniu, że miała 18 lat) - wtedy nie było żadnego odcinkowego pomiaru prędkości i nie uczono o takich cudach na kursie na prawo jazdy. Pierwszy OPP w Polsce został zamontowany dopiero w 2011 r. Ten gliwicki natomiast został uruchomiony w 2024 r. Kierowcy w przeważającej większości nie edukują się w trakcie swojego stażu za kierownicą, nie spędzają czasu na lekturze znaków. Jeżdżą na wyczucie i na logikę. I to może zbierać żniwo. Teraz pani kierująca będzie miała kilka miesięcy na nauczenie się znaków obowiązujących w Polsce.

Więcej o przepisach przeczytacie w:

Zdjęcie główne: Policja Śląska

W Rządowym Centrum Legislacji - jak zauważył Autokult.pl - pojawił się projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Na liście zmian pojawił się szereg nowych znaków, przy czym - pomijając te dotyczące m.in. oznakowania dróg szybkiego ruchu - dla kierowców największą nowością będą dwa z nich.

To po kolei.

Znak ten jest nowy tylko w wydaniu formalnym, bo stosuje się go przy drogach ekspresowych i autostradach już od pewnego czasu. Jego znaczenie - miejmy nadzieję - jest oczywiste i ma na celu poinformowanie kierowcy, że jedzie w złym kierunku, tj. kontynuując jazdę danym pasem, docelowo wjedzie na autostradę lub drogę szybkiego ruchu pod prąd.

Zgodnie z opisem z rozporządzenia, opis znaku to:

Jeśli zajrzymy do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie tego, jak znaki mają być ustawione, możemy się jeszcze dowiedzieć, że:

Czyli wszystko jest tak, jak było do tej pory z tym znakiem, z taką różnicą, że zostanie doprecyzowane, jak i gdzie należy go umieszczać, jak ma wyglądać jego wzór, jakie jest jego oznaczenie oraz gdzie nie należy go stawiać.

Drugi znak jest na szczęście odrobinę ciekawszy i "nowszy".

Jego oznaczenie to F-23, a pełna nazwa brzmi: środkowy pas wielofunkcyjny. Zgodnie z projektem rozporządzenia:

Co ciekawe, środkowe pasy wielofunkcyjne istnieją już w Polsce od jakiegoś czasu (niedługo będzie ze 20 lat). Ich zadaniem jest umożliwienie skrętu w lewo z drogi "głównej", bez blokowania na niej ruchu i jednocześnie - bez konieczności wyznaczania wcześniej odpowiednich pasów do skrętów. Zasadnicza różnica: zamiast osobnych pasów do skrętu mamy tutaj jeden pas - i to i dla "naszego", i przeciwnego kierunku.

Takie konstrukcje zaczęto budować nawet wtedy, kiedy nie było jeszcze żadnych określających je przepisów, a potem wprowadzono przepisy (przynajmniej budowlane), ale nie wprowadzono odpowiednich znaków. Co ciekawe, w ustawie Prawo o ruchu drogowym nadal brak jakichkolwiek odniesień do tego typu konstrukcji. Można natomiast na razie przyjąć, że wcześniej stosowane określenie "pasy manewrowe" ostatecznie się nie przyjęło i zarówno przepisy budowlane, jak i przepisy dotyczące znaków, przewidują już "środkowy pas wielofunkcyjny".

Rozporządzenie ogólne w sprawie znaków nadal jednak nie przynosi nam wszystkich odpowiedzi. Te znajdziemy w rozporządzeniu szczegółowym - również tym nowym i proponowanym. Co ciekawe, wygląda na to, że nie będzie osobnych przepisów "ogólnych" dla tego typu konstrukcji, a wszystko będzie regulowane odpowiednimi znakami.

I tak, jeśli chodzi o definicję i zastosowania, rozporządzenie szczegółowe podaje, że:

Później dowiadujemy się, że:

Co oznacza, że raczej nie doczekamy się ogólnego przepisu zakazującego wyprzedzania na takim tworze - zamiast tego dostaniemy osobny znak z zakazem wyprzedzania.

Dodatkowo taka konstrukcja będzie się zaczynała wyspą ze znakiem C-9 (nakaz jazdy z prawej strony znaku):

Oraz, jeśli odcinek jest długi, to dojdzie do "segmentowanie" przez ponowienie wyspy ze znakiem:

Znak musi być też powtarzany, jeśli długość odcinka przekracza 500 m, natomiast koniec takiego elementu infrastruktury oznacza się tym samym znakiem, ale z tabliczką koniec (T-3a) lub znakiem prezentującym "nowy przekrój jezdni".

Może, ale niekoniecznie. Zgodnie z proponowanymi przepisami,

Co oznacza, że taki pas może być czerwony, ale też nie musi. Po prostu nie jest to zakazane.

Kres ten zagościł w najnowszym projekcie dotyczącym zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. Projekt - datowany na 6.06.2025, trafił już do Rządowego Centrum Legislacji i powinniśmy trzymać kciuki za to, żeby przynajmniej w tym fragmencie wszedł w życie.

Zgodnie z obowiązującą wersją rozporządzenia:

Co oznacza, że barierkę trzeba było postawić absolutnie zawsze wtedy, kiedy różnica poziomów między drogą dla pieszych, drogą dla pieszych i rowerów albo drogą dla rowerów a "okolicą" wynosiła 50 cm albo więcej. Prowadziło to do absurdalnych sytuacji, a niektóre tego typu konstrukcje - jak np. absolutnie fatalna i dziś już zapuszczona droga dla pieszych i rowerów między Wrocławiem a Trzebnicą - stały się ogólnokrajowym memem.

Trudno się przy tym czepiać projektantów - przepis to przepis, kilometry barierek muszą być. Fakt, że lepiej już się wyłożyć na pole, niż wybić zęby o barierki, nie ma żadnego znaczenia.

Aż do teraz.

W najnowszym projekcie zmiany rozporządzenia znajdziemy taki - cieszący serce - opis:

w części 5 „Urządzenia zabezpieczające ruch pieszych i rowerzystów” w pkt 5.2 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:

„Balustrady U-11a według wzoru i wymiarów pokazanych na rysunku 5.2.1 stosuje się w celu zabezpieczenia pieszych, osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, kierujących rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego przed upadkiem z wysokości, który może skutkować utratą życia lub trwałym uszkodzeniem ciała.”

Różnice? Poza tym, że dopisano grupy "nowych" użytkowników części dróg, wykreślono całkowicie zapis o minimalnej wysokości, powyżej której barierki stają się obowiązkowe. Od teraz barierki należy stosować wtedy, kiedy różnica wysokości może sprawić, że wypadnięcie z danej części drogi może zakończyć się śmiercią lub kalectwem.

W skrócie: tych barierek z wcześniejszych zdjęć mogłoby nie być - o ile oczywiście przepisy wejdą w życie w takiej właśnie formie. Plus oczywiście nikt nie będzie tutaj niczego demontował - przepisy dotyczyć będą wyłącznie kompletnie nowych projektów.

Haczyk ten polega na właściwie pełnej uznaniowości tego, co może zagrażać śmiercią lub kalectwem i przy jakiej wysokości będzie trzeba montować barierki. O ile nie martwiłbym się o to, że w naprawdę ryzykownych miejscach takie barierki zostaną ustawione, o tyle raczej można się obawiać o to, że nadal będą próby stawiania ich gdzie popadnie, a potem pokrętne tłumaczenia, dlaczego akurat tutaj, w takiej liczbie i że chodzi o bezpieczeństwo oraz trzeba pomyśleć o dzieciach.

Zostaje nam na razie być jednak dobrej myśli i liczyć na to, że te kompletnie zbędne paskudztwa może nie tyle znikną z naszego krajobrazu, ale przynajmniej nie powstanie ich dużo więcej.

Zanim udzielę odpowiedzi na to proste pytanie, wypada jeszcze wyjaśnić, czym jest droga ekspresowa. Jej definicje zawarte są w Ustawie o drogach publicznych (Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60 z późn. zm.) oraz w Ustawie Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 nr 98 poz. 602 z późn. zm.).

Bazując na zawartych tam definicjach, droga ekspresowa to publiczna, dwu- lub jednojezdniowa droga przeznaczona do szybkiego ruchu wyłącznie pojazdów samochodowych, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. Drogi ekspresowe mają ograniczoną liczbę (bezkolizyjnych) skrzyżowań (wjazd i zjazd możliwy jest tylko w wyznaczonych miejscach), obowiązuje też na nich zakaz ruchu: pieszych, rowerów oraz pojazdów nieodpowiednich konstrukcyjnie, takich jak ciągniki rolnicze czy pojazdy wolnobieżne.

W definicji drogi ekspresowej znajdziemy też istotny fragment: dopuszczalna prędkość jest na niej wyższa niż na drogach zwykłych i jest zawarta w Ustawie Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 nr 98 poz. 602 z późn. zm.). Nie oznacza to jednak, że jest zawsze taka sama. I tak:

Trzeba zwrócić uwagę na słowo maksymalna, ponieważ obowiązująca na danym odcinku prędkość może być dodatkowo ograniczona znakami drogowymi, np. w miejscach wymagających wzmożonej ostrożności.

Tak i nie. Polskie prawo nie określa ustawowej prędkości minimalnej dla dróg ekspresowych, jednak nie można tamować ruchu i stwarzać zagrożenia. No i - jak zostało wcześniej wspomniane - pojazd musi być dopuszczony do jazdy po tego typu drodze, więc nie można tam wjechać np. pojazdem wolnobieżnym czy rowerem (nawet jeśli na tym rowerze jeździsz bardzo szybko).

Należy jednak mieć na uwadze, że zdarzają się przypadki stosunkowo powolnej jazdy po drodze typu S (ekspresowej), co może prowadzić do kolizji i wypadków (por. wyrok II K 529/15 z dnia 31 lipca 2017 r.). Nie jest jednak powiedziane, że w takim przypadku wina zostanie przypisana kierowcy, który jechał z niską prędkością - wszystko zależy od okoliczności.

Cała sytuacja miała miejsce 11 czerwca. Nagrywający wyprzedzał ciężarówki jadąc lewym pasem z bardzo dużą prędkością, ponad 150 km/h. Nie uchroniło go to przed agresywnym kierowcą jadącym z tyłu, który wyprzedził go z prawej strony korzystając z luki między pojazdami, a następnie specjalnie gwałtownie zahamował, doprowadzając do kolizji. Wezwana na miejsce policja uznała winnym nagrywającego – przecież nie zachował bezpiecznego odstępu. Nie mieli zamiaru oglądać nagrań, kierujący mandatu nie przyjął. Film z całego zdarzenia wygląda tak:

Sprawa trafi teraz do sądu. Kierujący autem z kamerą ma nadzieję na sprawiedliwość.

Oczywiście rozumiem zachowanie policjantów. Ich nic nie obchodzi jak było, dopasowują sytuację do istniejących przepisów. Jeśli kierowca auta z tyłu najechał na samochód, który go poprzedzał, to jest winny. Od prowadzenia śledztwa to jest prokuratura a nie drogówka. Policjanci od ruchu drogowego to nie detektywi, żeby mieli szczegółowo odtwarzać przebieg zdarzenia. Cyk, mandat, sprawa rozliczona i można jechać do następnego zdarzenia, ewentualnie na kebab.

Wątpię. Sąd zapewne przyklepie mandat od policji w trybie nakazowym, jak to się dzieje w 99 proc. przypadków. Kierujący złoży sprzeciw wobec tej decyzji i będzie musiała odbyć się normalna rozprawa, tyle że sąd nie będzie miał obowiązku obejrzenia nagrania. Wezwie policjanta na świadka – policjant zezna, że doszło do najechania na tył poprzedzającego pojazdu i winny jest nagrywający. Wezwie kierowcę „najechanego” pojazdu – ten także zezna na swoją korzyść. Kierujący z kamerą dostanie jeszcze wyższy mandat za „zawracanie sądowi głowy”, a nagrania to może sobie w internecie pokazywać dla poklasku. Co tylko potwierdza, nie po raz pierwszy zresztą, że można robić tak jak kierowca Skody. W prawie o ruchu drogowym nie ma przecież koncepcji umyślnego spowodowania kolizji dla własnej korzyści, więc nie ma jak się na niej oprzeć wydając wyrok. Jeśli nagrywający najechał na tył Skody, to jest jego wina, bo nie zachował odstępu. A dlaczego kierujący Skodą wjechał przed niego i gwałtownie zahamował? No bo mógł, nic tego nie zabrania. Nie da się odwołać do takich pojęć jak „agresja drogowa” czy „chęć ukarania kogoś za zajmowanie lewego pasa”.

Policja z Jawora to ogólnie jest elita, ten wpis również jest o nich:

...że kierujący-nagrywający nie „zamulał” na lewym pasie. Nie jechał 102 km/h wyprzedzając tiry jadące 90 km/h (w czym też nie ma nic złego i ja sam tak robię). Jechał ponad 150 km/h, to jest więcej niż 30 km/h powyżej ustawowego ograniczenia. Nawet to nie uchroniło go przed atakiem agresora, który uznał, że lewy pas należy wyłącznie do niego i każdego, kto z niego korzysta w jego obecności wypada ukarać. Dlatego wszystkie twierdzenia o tym, że „można było zjechać na prawy” itp. nadają się wyłącznie do kosza: jak trafimy na agresywnego szaleńca, to żadne nasze prawidłowe manewry nie uchronią nas przed atakiem. Przypomnę: nie ma żadnego obowiązku, aby zjeżdżać na prawy pas, jeśli chcemy kontynuować wyprzedzanie pojazdów znajdujących się w zasięgu naszego wzroku. Kluczowy jest ten kadr z filmu:

Widać doskonale ciężarówkę, którą nagrywający planuje wyprzedzić, i to jadąc bardzo szybko. Przy różnicy prędkości wynoszącej ok. 60 km/h odległość od tego miejsca do samej ciężarówki pokona w około sześć sekund. Dlaczego w okresie tych sześciu sekund miałby zjeżdżać na prawy pas, hamować ze 150 do 90 km/h jadąc za ciężarówką i dopiero potem ponownie podejmować wyprzedzanie? Czy kierowca Skody sam tak robi? (pytanie retoryczne).

Nie ma sposobu na agresorów z lewego pasa. To znaczy jest, ale nie spodobałby się Wam. Ale o tym w następnym wpisie.