Kiedyś była popisem inżynierii. Dzisiaj już nie pompuje
Czy stacja paliw może być zabytkiem techniki? Może, jak najbardziej, jeszcze jak! Doskonały przykład to dwie bliźniacze stacje na podwrocławskim odcinku autostrady A4, ale to temat szeroko znany. Tymczasem, “mniej znany” mieści się w Kołbaskowie, niedaleko polsko-niemieckiej granicy.
Z tym, że nikt mu nie pogratulował, bo znajduje się daleko od dużego miasta. Nie jest to też zabytek w rozumieniu prawnym. Co to w ogóle takiego i dlaczego historycznie jest takie ważne?
To specjalny typ stacji paliw, zaprojektowany z myślą o niemieckich autostradach
Autorem projektu jest Friedrich Tamms, jeden z architektów nazistowskich Niemiec, który pracował w wydziale Alberta Speera. Działką Tammsa było planowanie nowych niemieckich autostrad - Reichstautobahn - i całej związanej z nimi inżynierii oraz małej architektury, m.in. specjalnych i unikalnych stacji paliw.
Koncepcja zakładała taki kształt i umiejscowienie obiektu, aby znajdując się na wysokości drogi dojazdowej dostępny był we wszystkich możliwych kierunkach. Budynek stacji zbudowany został na planie trójkąta, tak że pojazdy mogły podjechać pod dystrybutor zarówno jadąc wzdłuż głównej trasy, zjeżdżając na drogę lokalną, jak i wjeżdżając na główną z lokalnej. Trójkątna stacja paliw ponadto idealnie wpisywała się w układ drogowy.
Jasna "narośl" frontowej części zadaszenia do współczesna dobudówka, aby kierowcom nie padało na głowę.
Pierwszy taki obiekt stanął w 1937 roku w miejscowości Furstenwalde
Od nazwy tej miejscowości przyjęło się również znane później potoczne określenie tych stacji - typ Furstenwalde. Według znanych mi źródeł, do 1 września 1939 roku wybudowano zaledwie cztery takie budowle, ponieważ sprawa się rypła w związku z wybuchem wojny. Planowanej wielkiej sieci autostrad nie zdołano ukończyć, ale o tym innym razem.
Wszystkie cztery stacje Furstenwalde istnieją do dzisiaj
Nie licząc dwóch wspomnianych obiektów spod Wrocławia, obiekt w podręcznikowym stanie znajduje się w macierzystym Furstenwalde. Kłopot w tym, że jest to “wydmuszka” - stacja nie jest używana od 1995 roku i pozostała wyłącznie jako zimny eksponat dla potomności. Jak wiadomo, postój samochodu i poruszanie się pieszo po niemieckiej autostradzie karane jest śmiercią przez rozstrzelanie, dlatego zabytek można sobie podziwiać co najwyżej z okna jadącego samochodu.
Czym innym zaś jest stacja w Kołbaskowie, znajdująca się na południowej jezdni autostrady A6. Nie ma statusu zabytku, więc nikt się nad nią nie rozczulał, a po prostu modernizował zgodnie z wiatrem historii. Zmiany dotknęły m.in. charakterystycznego zadaszenia w kształcie bumerangu, które ze względów praktycznych zostało poszerzone ponad dystrybutory stojące od frontu i stało się bardziej, że tak powiem, trójkątne. Tym sposobem, z całego kwartetu stacja w Kołbaskowie jest na swój sposób najbardziej autentyczna, bo naturalnie podporządkowana aktualnej funkcji.
Obiekt ma zostać wpisany do rejestru zabytków
Na koniec bajki będzie szczęśliwe zakończenie. Pomimo szatańskich planów wyburzenia stacji paliw ze względu na spodziewaną modernizację układu drogowego i budowę nowego węzła autostradowego, obiekt ma zostać zachowany. Żeby nie było zbyt dobrze, historyczny węzeł drogowy wraz ze stacją zostanie odcięty od autostrady, niemniej na wniosek m.in. lokalnego konserwatora zabytków, rozpoczęto procedurę gromadzenia dokumentacji, która finalnie ma doprowadzić do wpisania jej do rejestru zabytków.
