Łańcuch rozrządu nie jest wieczny. Co to jest, czy trzeba go wymieniać, ile kosztuje?

Jeśli powiedziało się A - i napisało to i owo o pasku rozrządu - to trzeba też powiedzieć B i opisać łańcuch rozrządu. Usiądźcie więc wygodnie - zaczynamy.

Jak pamiętacie z poprzedniego tekstu - a jeśli nie, to wam przypomnę - każdy silnik spalinowy dysponuje czymś, co nazywamy układem rozrządu. Odpowiada on za doprowadzenie do silnika ładunku (powietrza lub mieszanki powietrza i paliwa) oraz umożliwia usunięcie spalin z komór spalania. W silnikach czterosuwowych napęd z wału korbowego na wałki rozrządu i w konsekwencji na zawory przenosić mogą, zależnie od silnika: pasek, koła zębate (mało popularne) lub właśnie łańcuch rozrządu.

Łańcuch rozrządu sam w sobie nie wygląda jakoś nietypowo, choć zależnie od silnika, zdarzają się konstrukcje jedno- i dwurzędowe. Współpracuje on z tzw. ślizgami (zwykle wykonanymi z tworzywa) oraz napinaczem, który przy pomocy ciśnienia oleju dba o to, by łańcuch nie był zbyt luźny. Jest to o tyle istotne, że łańcuch rozrządu może się zużyć lub rozciągnąć, a gdyby nie sprawnie pracujący napinacz, to mogłoby dojść do zmian faz rozrządu i pogorszenia pracy silnika. Kiedyś uważano, że łańcuch wytrzyma tyle samo co cały silnik (i być może tyle co samochód) i faktycznie zdarzało się, że tak właśnie było - jednak w nowszych konstrukcjach, ze względu na ich większe wysilenie i oszczędności materiałowe, problemy związane z łańcuchowym napędem rozrządu zdarzają się częściej niż kiedyś. W skrajnych przypadkach może nastąpić zerwanie łańcucha i zderzenie tłoków z zaworami, uszkodzenie głowicy itp.

Istotną zaletą łańcucha jest to, że wspomniane ryzyko jego zerwania jest mimo wszystko stosunkowo niewielkie. Oczywiście zdarzają się różne sytuacje i całkowicie wykluczyć tego nie można (przykładowo we fiatowskich dieslach 1.3 JTD/Multijet, które należą do grupy silników szczególnie narażonych), ale pod tym względem jest to mimo wszystko rozwiązanie pewniejsze od paska. Daje to taki efekt, że zwykle łańcucha - czy raczej zestawu napędu rozrządu zawierającego łańcuch - nie trzeba wymieniać np. co 60 czy 90 czy 150 tys. km, a dopiero wtedy, gdy zaczniemy zauważać, że z silnikiem dzieje się coś niedobrego - np. pogorszą się osiągi, wzrośnie spalanie, pojawi się dodatkowy, niepożądany dźwięk czy zapali się kontrolka silnika. Oczywiście rodzi to pewien problem w przypadku kierowców, którzy nie zauważają żadnych tego typu kwestii i potrafią pokonać 350 km z urwaną, trącą o asfalt osłoną pod silnikiem - szurającego łańcucha też nie usłyszą. Ewentualną wymianę w określonych interwałach można rozważyć w silnikach, co do których wiadomo że i tak mają problem z trwałością łańcucha i prędzej czy później problem się pojawi - mowa tu przykładowo o silnikach 1.2 i 1.4 TSI/TFSI serii EA111 Grupy VW czy o ww. dieslach 1.3 Fiata.

Zwykle wszystko to, co z nim współpracuje, czyli wspomniane ślizgi, a także rolki, koła zębate, napinacz (napinacze), śruby montażowe czy pompę wody. Dokładna lista zależy od konkretnego silnika. Istnieją też liczne silniki, w których łańcuchów rozrządu jest kilka (np. 2 lub 3) - wtedy cały zestaw jest oczywiście odpowiednio droższy.

Ponieważ wymiany samego łańcucha raczej się nie praktykuje, przykładowe ceny podam wyłącznie dla zestawów.

W większości przypadków da się znaleźć nawet o połowę tańsze pakiety, ale składają się one z mniejszej liczby elementów - przykładowo, nie zawierają kół zębatych czy śrub montażowych. Jeśli więc chcielibyście kupować taki zestaw samodzielnie, a potem samochód zostałby przekazany mechanikowi - zakup potrzebnych elementów musiałby zostać z nim omówiony.

No i właśnie - mechanik. Cena części to jedno, a jest jeszcze temat robocizny. W najprostszych przypadkach wymiana zestawu łańcucha rozrządu będzie wymagała zapłacenia ok. 300 zł, ale jeśli mowa o samochodzie z kilkoma łańcuchami, na dodatek umieszczonymi z tyłu silnika (od strony grodzi)..., dość powiedzieć, że robocizna w takich przypadkach wymaga wydania kwot czterocyfrowych, i to nie z jedynką i możliwe że nie z dwójką na początku. A dodajmy, że co bardziej rozbudowane zestawy łańcucha rozrządu potrafią kosztować np. 4000-4500 zł (przykładowo niektóre modele Audi z 3.0 V6 TDI). Zdarzają się przypadki, gdzie cała usługa (części plus wymiana) kosztuje ponad 10 tys. zł. Wspominam o takich przypadkach dlatego, by ktoś sobie nie pomyślał, że wymieni kompletny rozrząd w takim 3.0 V6 TDI za 1400 zł wraz z usługą - no nie, nie wymieni.

Mimo wszystko, łańcuch nie jest wcale złą opcją, ale trzeba wziąć pod uwagę ewentualne koszty i to, czy w danym silniku ten element sprawia problemy czy nie. Nadal jest spory wybór silników, gdzie łańcuchem w zasadzie w ogóle nie trzeba się przejmować.

Czytaj również:

Zdjęcie główne: silnik G16E-GTS Toyoty podczas montażu.