Pasek rozrządu - co to jest, co ile wymiana, ile kosztuje? Nie wolno go lekceważyć

Jeśli jeździcie samochodem z silnikiem spalinowym - a pomimo wzrostu popularności napędu elektrycznego jest to nadal wysoce prawdopodobne - to w tymże silniku z pewnością macie coś takiego jak rozrząd. Układ rozrządu generalnie służy do tego, by do silnika tłokowego doprowadzić ładunek (mieszankę powietrza i paliwa lub samo powietrze) i by potem móc usunąć spaliny. W silnikach czterosuwowych stosuje się dziś w zasadzie wyłącznie rozrząd zaworowy, co oznacza, że wał korbowy silnika za pośrednictwem paska zębatego, łańcucha lub kół zębatych przenosi napęd na wałek bądź wałki rozrządu i dalej - na zawory ssące i wydechowe. O ile napęd rozrządu korzystający z kół zębatych to rozwiązanie stosunkowo rzadkie, to już paski i łańcuchy rozrządu są spotykane powszechnie. W poniższym tekście szerzej opiszę pasek rozrządu.

Jest to rodzaj zbrojonego paska zębatego, który służy do wspomnianego wyżej przeniesienia napędu z wału korbowego dalej. Do produkcji używa się m.in. kauczuku syntetycznego, włókna szklanego (robi się z niego kord, który wzmacnia pasek) oraz teflonu lub tkaniny, których używa się do wzmocnienia zębów. W układzie rozrządu nie stosuje się pasków klinowych ani wielorowkowych, ponieważ niedopuszczalny jest tu jakikolwiek poślizg - skutkowałby zmianą faz rozrządu i, co za tym idzie, pogorszeniem kultury pracy i osiągów silnika, a być może także jego zniszczeniem.

Pasek rozrządu w większości samochodów pracuje na sucho, ale istnieją silniki, gdzie pracuje on w oleju. Teoretycznie powinno to zapewnić niższy poziom hałasu i wyższą trwałość niż w przypadku pierwszej opcji, w praktyce bywa z tym różnie.

W większości przypadków: natychmiastowe poważne uszkodzenie silnika. Zerwanie paska rozrządu skutkuje bowiem m.in. zderzeniem się zaworów i tłoków, które w większości silników pracują w tej samej przestrzeni, tyle że nie w tym samym czasie (dlatego przy sprawnym napędzie rozrządu się ze sobą nie zderzają). Istnieje też jednak grupa tzw. silników bezkolizyjnych, gdzie zerwanie rozrządu nie skutkuje opisanymi powyżej uszkodzeniami - nie ma jednak co szukać samochodu pod tym kątem, bo chyba nie istnieją nowoczesne jednostki tego typu. Ze starszych można tu wymienić m.in. 8-zaworowe silniki Fiata z serii Fire.

To zależy od samochodu, a raczej od konkretnego silnika. Producent podaje takie dane w książce serwisowej i zależnie od przypadku może to być np. od 90 do 150 tys. km - choć zdarzają się odchylenia w obie strony. Warto mieć na uwadze, że w przypadku wielu silników mechanicy zalecają zauważalne skrócenie interwałów, jako że te podawane przez producenta okazywały się zbyt optymistyczne i w wielu autach po prostu paski zrywały się przedwcześnie - było to zjawisko często spotykane przykładowo w niektórych starszych Oplach.

Wyjątkowym przypadkiem jest zakup samochodu używanego - w wielu sytuacjach tego typu nie mamy pewności, kiedy napęd rozrządu był wymieniany. Z tego powodu robi się to od razu po zakupie auta, zwykle wraz z wymianą oleju i filtrów. Co ważne, nie wymienia się też samego paska, a kompletny zestaw paska rozrządu - zależnie od silnika w skład takiego zestawu mogą wchodzić różne rolki, napinacz czy pompa wody. Jeśli ta ostatnia jest napędzana przez pasek, to pominięcie jej wymiany może prowadzić do jej uszkodzenia, a co za tym idzie - do zerwania prawie nowego paska i wspomnianego uszkodzenia jednostki napędowej. Trwałość pompy szacuje się zwykle na 6 lat lub 150 tys. km, więc zdarza się, że wymienia się ją co drugą wymianę paska. Jeśli pompa wody nie jest napędzana przez pasek rozrządu, to regularna wymiana nie jest tak krytycznie ważna - można z wymianą poczekać na awarię, choć to opcja raczej dla tych, którzy mają dużo czasu i nie przeszkadza im kontynuowanie podróży z udziałem lawety.

Sam pasek raczej niewiele - zwykle od kilkudziesięciu do ponad 100 zł. Zestawy zawierające dodatkowe elementy, jak napinacz, rolki i ewentualnie pompę wody, wymagają wydania kilkuset złotych. Często sklepy oferują zestawy zawierające pompę oraz zestawy bez niej. Zerknijmy na przykładowe ceny:

Górna granica cen za zestawy z pompą wody to w większości przypadków kwoty wyraźnie wykraczające ponad średnią, bez dodatkowych zalet na tle jakościowym. Innymi słowy, do większości zwykłych samochodów nie-luksusowych i nie-sportowych kompletny, markowy zestaw wraz z pompą wody bez problemu kupimy za zdecydowanie mniej niż 1000 zł. Mówimy tu o producentach takich jak np. SKF, INA czy Continental. Tragedii cenowej więc zdecydowanie nie ma, ale doliczyć tu trzeba robociznę u mechanika - w najprostszych silnikach z dobrym dostępem do napędu rozrządu mówić będziemy o 200-300 zł zależnie od zakresu prac. Ale jeśli pojazd należy do tych nowocześniejszych i bardziej skomplikowanych, a w komorze silnikowej jest po prostu ciasno, to mechanik może sobie za usługę zażyczyć mniej więcej 1200 do nawet 1500 zł. Biorąc jednak pod uwagę, że od kondycji napędu rozrządu zależy być albo nie być większości silników, to zdecydowanie nie jest to wydatek który można odsuwać w czasie w nieskończoność.

Czytaj również:

Zdjęcie główne: Shutterstock.com