Jak to działa: testy zderzeniowe Euro NCAP

Dla wielu z nas bezpieczeństwo to jeden z najważniejszych czynników branych pod uwagę przy zakupie nowego samochodu. Oczywiście reputacja marki i elementy wyposażenia wymienione w cenniku mogą uspokajać, ale czy zadziałają poprawnie podczas kolizji? Czy wystarczą by ochronić zdrowie i życie? I tu wkracza Euro NCAP – organizacja zajmująca się sprawdzaniem jak bezpieczne są współczesne samochody.

Euro NCAP (New Car Assessment Programme – dosłownie Program Oceny Nowego Samochodu) to organizacja testująca poziom bezpieczeństwa we wszystkich autach osobowych sprzedawanych w Europie. Nie interesuje się zużyciem paliwa, osiągami, czy bezawaryjnością – ocenia wyłącznie to jak bezpieczny jest dany samochód w czasie kolizji. Od 1997 roku kupuje anonimowo nowe samochody po to by podczas testów zderzeniowych sprawdzać poziom bezpieczeństwa jaki zapewniają. Na początku osiąganie najwyższych not wcale nie było oczywiste, a część producentów chwaliła się wynikami w swoich reklamach. Przez pewien czas swoimi znakomitymi wynikami testów zderzeniowych chwaliło się w reklamach np. Renault.

Już przed powstaniem tej organizacji wielu producentów samochodów szczyciło się poziomem bezpieczeństwa jaki oferują ich produkty, podając na poparcie wyniki własnych badań, również testów zderzeniowych. Jednak miały one jedną główną wadę – były nieporównywalne. Testy zderzeniowe Euro NCAP wykonywane są według jednolitych zasad, dzięki czemu osiągane przez nie wyniki można porównywać.

Dziś maksymalna ocena – pięć gwiazdek – to wynik, jakiego oczekują kupujący nowego auta, a niższe oceny są czasem uznawane za główny powód, by skreślić auto z listy „chcę to auto”.

Członkami Euro NCAP są wybrane organizacje rządowe i niezależne organizacje z całej Europy. Dysponują one odpowiednim budżetem by sfinansować zakup odpowiedniej liczby samochodów. Tak samo jak w chwili utworzenia organizacji, samochody kupowane są anonimowo, od zwykłych dealerów. W ten sposób można uniknąć zarzutu, że testy zderzeniowe Euro NCAP przeprowadzane są na specjalnie przygotowanych egzemplarzach.

Trzeba pamiętać, że gwiazdki przyznane danemu modelowi po sześciu latach „tracą ważność”. O ile można zakładać, że w chwili wprowadzenia do sprzedaży i testów zderzeniowych wszystkie egzemplarze danego modelu będą zachowywać się podobnie, o tyle nie wiadomo, jak będą zachowywać się ich następcy, czy nawet modele po liftingu.

Euro NCAP przyznaje gwiazdki na sześć lat, ale istnieje możliwość przeprowadzenia powtórnych testów, by sprawdzić, czy dany model nadal spełnia wyśrubowane wymogi jak na początku. Co roku Euro NCAP przeprowadza analizy mające na celu m.in. sprawdzenie czy dane elementy wyposażenia z dziedziny bezpieczeństwa wciąż są dostępne. A jeśli model zostanie poddany liftingowi specjaliści współpracując z producentem ustalają, czy wyniki testów można przenieść również na odświeżony model. Do tego zasady testów Euro NCAP ewoluują co sprawia, że:

Okresowa ważność gwiazdek i kolejne kontrole stanu wyposażenia modeli są szczególnie ważne gdy dany model znajduję się w produkcji nadzwyczaj długo. Z przykładem takiej sytuacji mieliśmy do czynienia gdy w grudniu ubiegłego roku Euro NCAP przeprowadziło powtórne testy Fiata Punto. Model ten był badany poprzednio w 2005 roku, gdy pojawił się na rynku jako Grande Punto. W powtórnych testach wypadł tragicznie i nie zdobył ani jednej gwiazdki.

W ciągu 12 lat dzielących oba testy modele konkurencji przeszły szereg modyfikacji, wprowadzano nowe generacje z zupełnie nowymi rozwiązaniami technologicznymi. Do tego osiągnięcia techniki w dziedzinie bezpieczeństwa również weszły na zupełnie inny poziom, nieosiągalny w 2005 roku, gdy Grande Punto zdobyło maksymalną ocenę pięciu gwiazdek.

Nie ma się więc co dziwić, że nowy Seat Ibiza, czy Ford Fiesta z 2017 roku mimo osiągnięcia również pięciu gwiazdek są nieporównywalnie bezpieczniejsze od wciąż sprzedawanego Fiata Punto.

Testy zderzeniowe Euro NCAP mają odzwierciedlać prawdziwe sytuacje z ruchu drogowego - każdy model musi przejść ich całą serię. Najnowsza edycja testów uwzględnia nawet mocno rozwinięte technologicznie systemy bezpieczeństwa, takie jak automatyczne hamowanie, czy działanie różnego rodzaju asystentów. W testach biorą udział odpowiednio przygotowane manekiny wyposażone w zestawy sensorów pozwalających na sprawdzenie co się dzieje z ciałem człowieka w momencie kolizji. Sprawdza się zarówno zagrożenia przed jakimi stoją dorośli, jak i dzieci i niemowlęta.

Na zestaw testów składają się:

Test uderzenia czołowego

To test odporności auta na uderzenie w trwałą przeszkodę przy. Samochód wpada w barierę z prędkością 65 km/h, a aparatura pomiarowa sprawdza jak chronieni są poszczególni pasażerowie. To test na sprawdzenie poprawności działania poduszek powietrznych, pasów bezpieczeństwa i struktury karoserii.

Test zderzenia bocznego - samochód

W tym teście sprawdza się jak bezpieczni są pasażerowie gdy auto zostanie uderzone z boku przez inny pojazd. Odpowiednio dobrany wózek wjeżdża z impetem w boczną część auta, mniej więcej w środek, uderzając w drzwi. Tu również sprawdza się jak silna jest struktura karoserii oraz jak działają poduszki powietrzne – boczne i kurtynowe.

Test zderzenia bocznego – trwała przeszkoda

Ten test pokazuje co się dzieje gdy kierowca straci panowanie nad samochodem i pojazd w poślizgu uderza bokiem w trwałą przeszkodę taką jak latarnia, czy drzewo. Na pierwszy rzut oka to test podobny do poprzedniego, ale w tym przypadku porusza się testowane auto, a przeszkoda pozostaje w bezruchu. Testowany samochód uderza w przeszkodę bokiem na wysokości słupka B.

Test ochrony pieszych

Podczas tego testu sprawdzane są rozwiązania chroniące podczas kolizji pieszego. Przeprowadza się symulacje kolizji zarówno z dorosłymi jak i dziećmi by sprawdzić, jak poszczególne elementy poszycia auta zachowują się w kontakcie z człowiekiem.

Do tego testu wykorzystuje się manekiny odpowiadające budową i wzrostem dzieciom w wieku 18 miesięcy i trzech lat. Manekiny zamontowane są w odpowiednich fotelikach na tylnej kanapie.

Test whiplash

To test sprawdzający jak konstrukcja pojazdu, a przede wszystkim fotela chroni podczas uderzenia karki pasażerów. Odpowiednio ukształtowane zagłówki potrafią zminimalizować skutki takiej kolizji.

Test asystentów prędkości i systemów przypominających o niezapiętych pasach

Sprawdza jak działają systemy przypominające o ograniczeniu prędkości oraz te przypominające o konieczności zapięcia pasów.

Test systemów automatycznego hamowania

To relatywnie nowe rozwiązanie ma gwarantować, że auto będzie w stanie zatrzymać się w celu uniknięcia kolizji lub maksymalnie wyhamować, by ograniczyć jej skutki. Przeprowadza się go w warunkach symulujących trzy drogi – w mieście, w terenie niezabudowanym oraz na autostradzie.

Test systemów kontroli stabilizacji pojazdu

W nowych samochodach pracuje wiele systemów, które mają zapobiec wpadnięciu auta w poślizg. Jako że opanowanie auta w poślizgu jest jednym z największych wyzwań, jakie stają przed kierowcami, Euro NCAP sprawdza na ile technika jest w stanie zapobiec zajściu takiej sytuacji.

Wyniki testów są dokładnie rozpisane na stronie internetowej Euro NCAP. Jednak ze względu na złożoność każdego z badań, by ułatwić odbiór wyników organizacja przygotowała pięciopunktową skalę ocen.

Z założenia tak, z pewnymi wyjątkami. Zawsze trzeba brać pod uwagę klasę pojazdu określaną za pomocą jego wielkości. Duży SUV typu Volvo XC90 zachowa się inaczej podczas kolizji niż mały VW Polo. Ale oba mogą zdobyć po 5 gwiazdek. Testy zderzeniowe Euro NCAP pod tym względem nie są porównywalne. Zdrowy rozsądek podpowiada, że im większe i wyższe auto, tym lepiej poradzi sobie w czasie wypadku. Dlatego czasem większe auto z czterema gwiazdkami w teście może okazać się bezpieczniejsze w kolizji z małym, które zdobyło maksymalną ocenę.

Sama organizacja kategoryzuje je następująco:
5 gwiazdek – ogólnie wysoki poziom bezpieczeństwa podczas kolizji. Pojazd dobrze wyposażony w zakresie bezpieczeństwa.
4 gwiazdki – ogólnie wysoki poziom bezpieczeństwa podczas kolizji. W pojeździe mogą występować dodatkowe systemy odpowiedzialne za unikanie kolizji.
3 gwiazdki – średni do dobrego poziom bezpieczeństwa podczas kolizji. Brakuje systemów unikania kolizji.
2 gwiazdki – przeciętny poziom ochrony w czasie kolizji, brakuje systemów unikania kolizji.
1 gwiazdka – marginalny poziom ochrony w czasie kolizji.

W 2016 roku Euro NCAP wprowadziło podwójne oceny, ale nie wszystkie auta są oceniane według nich. Jeśli przy teście zderzeniowym danego modelu z danego roku widzisz dwie oceny oznacza to, że poza bazową wersją modelu, która zdobyła określony wynik Euro NCAP zbadało także egzemplarze z dodatkowymi elementami wyposażenia, oferowanymi za dopłatą. Tutaj szansę na wyższą ocenę mają ci producenci, którzy nie oferują w bazowych wersjach nowoczesnych systemów takich jak asystenci hamowania, pasa ruchu, czy martwego pola w lusterkach. Tak przetestowano dotąd kilka modeli, m.in. Kię Stonic.

To z pewnością nie powód do natychmiastowej sprzedaży. Współczesne auta generalnie oferują bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa, dzisiejsze trzy gwiazdki oznaczają zwykle lepsze wyniki niż 5 gwiazdek w aucie sprzed kilkunastu lat. Co więcej, zdarza się, że dany model traci punkty za brak rozwiązań, które tylko w niewielkim stopniu wpływają na faktyczne bezpieczeństwo, takie jak „przypominacze” o konieczności zapięcia pasów.

Nie można też zapominać o tym, że bezpieczeństwo podróżnych w ogromnej mierze zależy od umiejętności i zachowania kierowcy i czasem nie pomogą nawet najostrzejsze testy zderzeniowe Euro NCAP. Nawet najnowocześniejsze systemy nie pomogą, gdy kierowca zacznie łamać prawa fizyki.