Klimatyzator ewaporacyjny w klasyku – tego potrzebujesz na nadchodzące upały

Wręcz przepadam za spędzaniem czasu na przeglądaniu ofert na BringaTrailer.com. Regularnie zdarzają się tam różnego rodzaju ciekawostki, z których wiele mieliście zresztą okazję obejrzeć na Autoblogu. Zielonkawy Mercury przyciągnął moją uwagę, ale bynajmniej nie wyposażeniem, a po prostu wyglądem. Klasyczne samochody amerykańskie nad wyraz często mają wnętrza dobrane kolorystycznie do nadwozia. Przykładów jest mnóstwo - a że z zainteresowaniem je zawsze oglądam, kliknąłem i tu.

Zaintrygowany dojrzałem wielką skrzynkę zajmującą miejsce, które w nowoczesnych autach na ogół jest zajęte przez konsolę centralną. Przyznam, że nie od razu domyśliłem się, co to jest - tym bardziej, że na jednym ze zdjęć widać, że element ten można z wnętrza usunąć. Skojarzyło mi się to nawet z... przenośnym głośnikiem. To oczywiście poskutkowało natychmiastowym redakcyjnym sucharem „WIDZĘ, ŻE WPAKOWAŁ PAN W SPRZĘT SPORO SIANA”. Wiem, to jest tak suche, że aż w zębach chrzęści - do tego stopnia, że autor suchara nie chciał się do niego przyznać.

Nie jest to jednak klimatyzator w potocznym rozumieniu tego słowa, za co odpowiada wspomniane wcześniej słowo-klucz: „ewaporacyjny”. Tego typu urządzenia powszechnie stosuje się np. do klimatyzowania wnętrz w budynkach.

Nie jestem specjalistą w tym zakresie, ale kilka podstawowych informacji mogę przedstawić; najważniejszą z nich jest fakt, że urządzenie jest w stanie schładzać powietrze dzięki odparowywaniu wody. Nie ma tu żadnej sprężarki ani chemikaliów - po prostu nalewa się wody, podłącza się sprzęt do samochodowej instalacji elektrycznej, by doprowadzić zasilanie do wentylatora... i tyle.

Ba - nawet wentylator nie zawsze był potrzebny. Kilkadziesiąt lat temu w Stanach Zjednoczonych stosunkowo popularne były urządzenia montowane za oknem samochodu. Wystarczyło, żeby samochód poruszał się względnie szybko, a pęd powietrza pozwalał na działanie klimatyzatora. Niespełna 4 l wody wystarczało, by w przyzwoitych warunkach przejechać nawet ponad 200 km. No i wyglądało to jak zestaw do przeróbki samochodu na odrzutowy - czego chcieć więcej?

O urządzeniu TravelAire wiem niewiele, ale jedno ze zdjęć umieszczonych przez sprzedającego na BaT zdradza, że klimatyzator do postawienia we wnętrzu auta mógł być zasilany napięciem 6 lub 12V - zależnie od modelu. Dziś podobnego typu klasyczne urządzenia przeznaczone do użytku w samochodach to rzadkość. Niektórzy oceniają, że spory wpływ na taki stan rzeczy miał fakt, że po zakończeniu korzystania z urządzenia ich użytkownicy nie wylewali reszty wody, co działało na klimatyzatory destrukcyjnie. Inną ciekawostką jest slangowe określenie tego typu urządzeń za oceanem: swamp cooler. Jest klimat, nie powiem.

Oczywiście, już sama „wydajność” bywa umowna, ale - jak oceniają osoby, które miały sporo do czynienia z podobnymi klimatyzatorami - sporo zależy od konkretnego modelu. Jedna kwestia jest jednak niezmienna: najlepiej sprawdzają się one wtedy, gdy powietrze dookoła jest gorące i suche. Czyli np. w Arizonie. W stanie Oregon, gdzie auto czeka w tej chwili na nowego właściciela, prawdopodobnie niezbyt. Nie spodziewałbym się rewelacji także w polskim klimacie, poza relatywnie krótkimi okresami upałów. No ale lepszy rydz, niż nic.

Klimatyzator ewaporacyjny TravelAire wygląda, jakby został wręcz stworzony dla Mercurego Custom z 1955 r. Nie przeszkadza nawet fakt, że obudowa urządzenia jest szara - i tak elegancko mieni się medyczną zielenią wnętrza. Ale i bez tej skrzynki to ładne auto.

Pod maską tego konkretnego egzemplarza znajduje się zasilany 4-gardzielowym gaźnikiem silnik Y-Block o pojemności 292 cali sześciennych (4,8 l). Ta 8-cylindrowa jednostka była stosowana m.in. w Fordzie Thunderbird, innych Fordach wyższej klasy, oraz właśnie w samochodach Mercury. Tyle tylko, że w tych ostatnich wariant 4,8-litrowy przetrwał krótko - montowano go tylko i wyłącznie w 1955 r. W Customie osiągał ok. 190-191 KM i 370 Nm.

W tym egzemplarzu jednostkę napędową połączono z 3-biegowym automatem Merc-o-Matic - była to zasadniczo ta sama konstrukcja co w Fordach (Ford-o-Matic), zaprojektowana przez firmę Borg Warner. Nie była to co prawda pierwsza przekładnia automatyczna w historii Forda, ale pierwsza tak udana (poprawiono m.in. płynność zmiany biegów). Wprowadzono ją na rynek w 1951 r. W porównaniu do starszych konstrukcji, w Ford-o-Matic zmieniono układ przełożeń; zamiast starszego PNDLR zaczęto stosować popularny dziś schemat PRNDL.

Wydaje się być w naprawdę ładnym stanie, a poza tym ma 3 rzędy siedzeń - można więc wybrać się na przejażdżkę nawet większą rodziną. Idealnie nadałby się też na awaryjny nocleg - z tyłu da się uzyskać całkowicie płaską podłogę po złożeniu siedzeń. Na razie nie widać też, by licytujący zabijali się o samochód; do końca trwania licytacji pozostało 6 dni, a obecna najwyższa oferowana kwota to niespełna 5600 dol. (22,5 tys. zł).

A skoro nie powinno być aż tak drogo, to zamiast spać w Mercurym polecam inną opcję: dokupienie sobie do zestawu tej ciekawej mini-przyczepki kempingowej Kom-Pak Sportsman z 1953 r. Tak, dobrze widzicie: rolę jej dachu pełni łódka.