Unikatowy polski autobus odnaleziony. Wszyscy myśleli, że to tylko legenda
Unikatowy polski autobus „Bałtyk” w postaci wrośniętej w ziemię stoi sobie na czyjejś działce. Do tej pory uważano, że z około 150 wyprodukowanych sztuk nie zachowała się żadna.
Miłośnicy zabytkowych autobusów to w Polsce naprawdę prężnie działająca, zorganizowana społeczność. Nie przestaję czuć podziwu wobec wspaniale odrestaurowanych autobusowych klasyków, widywanych na ulicach polskich miast z okazji różnych wydarzeń typu Noc Muzeów i inne. Mamy odrestaurowane SANy H100, Chaussony, a nawet pewna firma zbudowała replikę przedwojennego autobusu Somua. Był jednak jeden zapomniany autobus – produkowany w Koszalinie „Bałtyk”, małoseryjna produkcja o niewielkiej popularności. Uznawano, że nie zachował się żaden egzemplarz, ale...
Oto odnaleziony w czyimś ogródku „Bałtyk”
Czy raczej jego smutne pozostałości, wciąż stanowiące jednak niezłą bazę do renowacji:
Charakterystycznie powyginana linia okien zdradza, że jest to Bałtyk serii drugiej, bazujący podobnie jak Jelcz na podwoziu Skody 706 RTO. Najwcześniejsze Bałtyki budowane w koszalińskim Bumarze od roku 1957 bazowały na Starach N52 z Sanoka i wyglądały tak:
Ich budowę podjęto w Koszalinie po tym, jak sanockie zakłady Sanowag już ją zakończyły, uznając że Star N50-N52 jest za mały jak na polskie potrzeby i należy zbudować coś większego. Później i w koszalińskim Bumarze zauważono ten sam problem. Udało się rozpocząć budowę nadwozi własnej konstrukcji na podwoziu Skody RTO, przez co powstał autobus podobny wizualnie do Jelcza 043, tyle że trochę jakby brzydszy.
Nieznana jest dokładna liczba wytworzonych Bałtyków drugiej serii. Autobusy te były eksploatowane w Koszalinie, Lublinie i Poznaniu, w latach 70. zostały w większości zezłomowane. Projekt może był nieco bardziej kontrowersyjny niż Jelcz 043, ale podoba mi się ten boczny, gruby słupek przełamujący monotonię okien. Zresztą jego lokalizacja zmieniała się, autobus ze zdjęcia powyżej ma go w 1/4 długości, a odnaleziony egzemplarz – przy końcu nadwozia. Również ta mocno wygięta przednia szyba robi wrażenie – autobus wygląda trochę jak amerykański GM Futurliner.
Idealne jest to zdjęcie, gdzie Jelcz się cieszy, a Bałtyk jest smutny
Na ten moment wiemy tylko, że mocno zniszczony egzemplarz Bałtyka późnej serii został znaleziony na jakiejś działce, a właścicielka pyta, jak zainteresować nim osoby mogące go uratować. Patrząc na zainteresowanie tematem w komentarzach przez osoby dobrze mi znane, jestem pewien że ten Bałtyk nie pójdzie na zmarnowanie. Przy okazji dowiedzieliśmy się, dlaczego Bałtyki tak masowo złomowano: były one wykorzystywane jako magazyny części do dużo popularniejszych Jelczy, ponieważ dzieliły z nimi podwozie i układ napędowy. Nadwozia były w tej sytuacji mało ważne, liczyło się żeby utrzymać Jelcze w sprawności.
Renowacja nie będzie tania, ale może okazać się względnie prosta
Być może jakiś Jelcz 043 poświęci swój silnik i elementy podwozia, żeby uratować unikatowego Bałtyka, czyli nastąpi sytuacja dokładnie odwrotna niż w latach 60. czy 70. Odbudowa nadwozia autobusowego wykonanego z paneli mocowanych do szkieletu nie jest bardzo trudna, nawet gięte szyby da się dorobić przy obecnych możliwościach. Również wszystkie detale i tzw. galanteria są dorabialne, największym problemem wydaje mi się dokumentacja. Istnieje niewiele zachowanych zdjęć Bałtyków, i to głównie z zewnątrz.
Widzę też taki problem – przynajmniej patrząc na komentarze pod zdjęciem – że sporo osób zupełnie prywatnych wyraża chęć natychmiastowego zakupu tego autobusu, a potem sami będą próbowali znaleźć klienta typu muzeum czy klub komunikacji miejskiej za o wiele większe pieniądze, co może znacząco opóźnić ewentualną renowację. Apeluję zatem do właścicielki, aby tak unikatowy pojazd sprzedała tylko w ręce sprawdzonej organizacji, a nie przypadkowego handlarza.
