Po Rynku we Wrocławiu jeździły samochody i tankowały paliwo. I komu to przeszkadzało?
Mało tego - ktoś stację paliw na wrocławskim rynku jeszcze bezczelnie sfotografował, wydrukował na pocztówce, ktoś inny ją kupił, coś na niej nabazgrał i jeszcze komuś później wysłał.
Kilka dni temu na pewnym portalu aukcyjnym nawinęła mi się pewna wiekowa pocztówka, którą moja graciarska dusza wytypowała do powieszenia w gablotce obok innych, w moim odosobnionym odczuciu, interesujących artefaktów. Niestety, jestem gapą i przeoczyłem godzinę zakończenia licytacji, tak że ostatecznie radochę ma ktoś inny. Niemniej, scenie przedstawionej na widokówce nie zaszkodzi szersze omówienie.
Fotografia przedstawia Rynek we Wrocławiu, a ściślej – plac Gołębi. Wówczas po wrocławskim rynku poruszały się samochody, parkowały, a i mogły również zaczerpnąć paliwa. Właśnie owa stacja paliw jest głównym motywem scenografii. Miejscy aktywiści właśnie dostali ataku wysypki, natomiast w tamtym czasie był to zupełnie normalny widok, że tło dla stacji paliw stanowił miejski ratusz i historyczne kamienice.
Historia tej miejscówki sięga jeszcze lat 30.
Wówczas miasto Wrocław nazywało się Breslau, a jego mieszkańcy mówili po niemiecku. Pierwotny projekt zakładał budowę znacznie większego obiektu, wyposażonego w nawet sześć stanowisk, ostatecznie powstał znacznie mniejszy – dwustanowiskowy. Początkowym właścicielem stacji był niemiecki koncern OLEX. Po zakończeniu działań wojennych i znalezieniu się Wrocławia w granicach Polski, stacja paliw przeszła pod skrzydła Centrali Produktów Naftowych. W szerszym obiektywnie na zdjęciu znalazłby się też rozległy parking, znajdujący się po zachodniej stronie Rynku.
Takich miejsc było kiedyś więcej.
Warto też przy okazji zauważyć, że małe stacje paliw w tamtych latach znajdowały się na rynkach wielu miast Polski, m.in. na środku Bytomia, Kluczborka czy Nowego Targu. Ponadto liczne obiekty były obecne także w gęstej zabudowie warszawskiego Śródmieścia, gdzie część z nich istniała jeszcze mniej więcej do połowy ubiegłej dekady.
Czasy powoli, acz sukcesywnie się zmieniały, tak że historyczne centra miast powoli oddawano turystom, ograniczając tam ruch kołowy. Stację paliw na placu Gołębim zlikwidowano i rozebrano w kwietniu 1974 roku, na fali czyszczenia zabytkowej historycznej zabudowy z takich obiektów.
O ile akcja treści na rewersie pocztówki dzieje się w lipcu 1973 roku, o tyle zdjęcie na awersie według tytułu aukcji zostało wykonane w 1971 roku. Ze świeższych pojazdów uwiecznionych na fotografii, po lewej stronie kadru widnieje Warszawa sedan, w tej wersji produkowana od 1964 roku, zaś pod zadaszeniem stacji obok Żuka stoi Duży Fiat, który przesuwa suwak osi czasu na rok co najmniej 1968. Tak że rocznik widokówki powinien zgadzać się z podanymi informacjami.
Dzisiaj w tym miejscu nic już nie ma.
Ani po stacji paliw, ani po jakimkolwiek regularnym ruchu drogowym, nie ma żadnego śladu. Chyba, że zajrzymy pod ziemię – znajdują się tam zasypane zbiorniki na paliwo, których nie opłacało się wydobyć. Być może za kolejnych 50 lat przy okazji remontu ktoś je odkopie i odkryje szokującą przeszłość, że kiedyś można było tutaj jeździć samochodem, a także – o zgrozo! – nawet go zatankować.
Kiedyś było jakoś inaczej.
Lepiej? Gorzej? Trudno powiedzieć, bo postawiony problem jest zbyt ogólny. Z pewnością użytkowanie własnego samochodu pozbawione było niektórych dzisiejszych trosk, chociaż nieporównywalnie bardziej problematyczne było wejście w jego posiadanie. Tak, czy inaczej, strefy czystego transportu nie śniły się jeszcze nikomu w najgorszych koszmarach, podobnie jak brak miejsc do parkowania, a co dopiero pobieranie za nie opłat. Powszechny był natomiast ruch drogowy w historycznych częściach dużych miast, co obecnie jest nie do pomyślenia, a strach jest nawet pomyśleć o pomyśleniu.
